اول صبح است و با اولین صدای زنگ ساعت از خواب برمی‌خیزید برای اینکه روز خود را باانرژی شروع کنید. اما همینکه پای خود را به زمین می‌گذارید تا اولین قدم را بردارید، درد شدیدی در کف و پاشنه پا حس می‌کنید. دردی که توان راه رفتن را از شما می‌گیرد. ماجرا چیست؟ نگران نباشید شاید شما جزء ۱۵ درصد افرادی هستید که به خار پاشنه مبتلا هستند.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه عارضه‌ایی است که به التهاب لیگامان‌های کف پا(فاشیا) مربوط می‌شود. این رباط‌ها از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده‌اند. آنها استخوان پاشنه پا را به انگشتان متصل می‌کنند. قوس کف پا نیز مربوط به این لیگامان‌های بلند و نازک است.
رشد زائده استخوانی در ناحیه پاشنه پا منجر به بروز این عارضه می‌شود. این زائده درست در جایی که استخوان پاشنه به رباط فاشیای کف پا متصل است، ایجاد می‌شود. عوامل متعددی مانند اضافه وزن نیز در ایجاد آن نقش دارند. این عارضه به مرور زمان ایجاد می‌شود و اکثر مردم نسبت به آن بی‌اطلاع هستند، تا زمانی که احساس درد کنند. نکته جالب اینجاست که این زائده به خودی خود درد ندارد. زمانی که تیزی آن وارد بافت نرم کف پا می‌شود، احساس درد می‌کنید. این زائده لزوما با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود. طول آن نیز می‌تواند تا ۲ سانتیمتر باشد. بیشتر بیماران از شدت درد در ناحیه داخلی پا یا پاشنه شکایت می‌کنند. برای درمان خار پاشنه پا از درمان‌های جراحی و غیر جراحی استفاده می‌شود.
علائم و نشانه های خار پاشنه پا
- درد در ناحیه پاشنه و کف پا. این درد معمولا در ابتدای حرکت شدت بیشتری دارد.
- التهاب در قسمت کف و پاشنه پا
- درد به حدی شدید است که نمی‌توانید راه بروید و اصطلاحا می‌لنگید!
- احساس سوزش، سفتی و درد در پاشنه پا
- زمانی که ناحیه آسیب‌دیده را لمس می‌کنید، احساس گرما خواهید کرد.
باید بدانید که برخی بیماران هیچگونه نشانه و علامتی را حس نمی‌کنند. گاهی اوقات تشخیص این بیماری صرفا از طریق آزمایشات تصویربرداری انجام می شود.
علت خار پاشنه چیست؟
معمولا افرادی که به خارپاشنه مبتلا هستند، از التهاب (فاشیای) کف پا رنج می‌برند. در واقع رسوب ماده معدنی کلسیم در قسمت پاشنۀ پا است که منجر به بیرون‌زدگی استخوان در این قسمت می‌شود. علاوه‌بر آن، خارپاشنه می‌تواند به دلایل زیر نیز بروز کند:
- آرتروز
- اضافه وزن
- کفش‌های نامناسب
- مشکلات راه رفتن
- کفش‌های کهنه
- پوشیدن زیاد دمپایی
- کبودی پاشنه پا
- پرونیشن Pronation یا چرخش کف پا به خارج. در این شرایط به فاشیا، فشار بیش از حدی وارد می‌شود.
- قوس زیاد کف پا
- وارد کردن ضربات متعدد به کف پا. این مشکل بیشتر در ورزشکارانی دیده می‌شود که به طور مرتب پاشنه پا را به زمین می‌کوبند. دوندگان بیشتر از این مشکل رنج می‌برند.
- راه رفتن بر روی سطوح ناهموار و سخت
- افزایش سن. با بالا رفتن سن جنس بافت فاشیای پلانتار نیز تغییر می‌کند.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
احساس درد در ناحیه پاشنه پا، مهمترین علامت این بیماری است. بیشتر بیماران با بروز این درد، به متخصص ارتوپد مراجعه می کنند.
اگر بعد از رانندگی یا کمی نشستن، شروع به راه رفتن می‌کنید و در ناحیه پاشنه و کف پا درد دارید، احتمال اینکه به این عارضه مبتلا شده باشید، وجود دارد. با مراجعه به پزشک می‌توانید درمان را شروع کنید. گاهی اوقات نیز ممکن است هنگام راه رفتن این درد را حس کنید.
روش های درمان خار پاشنه پا
استراحت و تغییر سبک زندگی
اولین اقدام برای درمان خار پاشنه پا، استراحت و پرهیز از فعالیت‌هایی است که می‌تواند بیماری را شدت دهد. در این رابطه پزشک با توجه به وضعیت شما، توصیه‌های لازم را ارائه می‌کند.
از کمپرس سرد استفاده کنید
کمپرس سرد شدت جریان خون در ناحیه ملتهب را کاهش می‌دهد. این امر منجر به التیام درد خواهد شد. برای این منظور می‌توانید سه تا چهار بار در روز، به مدت ۱۵ دقیقه از آن استفاده کنید.
تزریق داروهای ضد التهابی
گاهی اوقات شدت درد به حدی است که پزشک تزریق داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدها را تجویز می‌کند. این داروها درد را در سراسر قوس و پاشنه پا تسکین می‌دهند.
تمرینات فیزیوتراپی و کششی
تمرینات فیزیوتراپی و کششی نیز می‌توانند در درمان خار پاشنه پا موثر باشند. برای نتیجه گرفتن از آنها، لازم است حرکات را به درستی و در بازه‌های زمانی معین انجام دهید. این تمرینات می‌توانند کشش عضلات پاشنه و فاشیای کف پا باشند. با پزشک متخصص در این زمینه مشورت داشته باشید.
استفاده از کفی های مناسب کفش
کفی‌های مناسب، باعث می شود تا فشار به طور یکسان در کف پا پخش شود. این کفی‌ها را می‌توانید در طی روز استفاده کنید. آنها در درمان خار پاشنه پا و کاهش درد آن موثر هستند.
درمان خار پاشنه پا با استفاده از شاک ویو تراپی Extracorporeal shock wave therapy
در این روش از امواج صوتی در ناحیه پاشنه پا استفاده می‌شود. این امواج می‌توانند بافت‌ها را تحریک کرده و منجر به بهبودی شوند.
جراحی خارپاشنه
۹۰ درصد بیماران بدون نیاز به عمل جراحی در طی ۱۰ ماه بهبود می‌یابند. اگر روش‌های معمول برای درمان خارپاشنه مفید نباشند، پزشک از جراحی برای درمان استفاده خواهد کرد. تنها افراد کمی به این نوع درمان نیاز پیدا خواهند کرد.
بهبودی کامل بعد از جراحی خار پاشنه به زمان نیاز دارد. در دوره نقاهت به نکات زیر توجه داشته باشید تا پاها بتوانید دوباره وزن بدن را تحمل کنند:
- استراحت دادن به پا
- استفاده از یخ
- بکار بردن تجهیزات حمایتی
روش های تشخیص خار پاشنه
معاینه فیزیکی و بررسی علائم
متخصص با بررسی محل و شدت درد، می‌تواند بیماری را تشخیص دهد. آزمایشات فیزیکی می‌توانند شامل ایستادن روی یک پا یا پیاده‌روی کوتاه در همان محل مطب باشد. با این حال برای رد سایر احتمالات، آزمایشات تصویربرداری تجویز خواهد شد.
آزمایشات تصویربرداری
برای این منظور از آزمایشات سونوگرافی یا رادیوگرافی استفاده می‌شود. با بررسی این تصاویر پزشک به بررسی زائده در ناحیه کف پا می‌پردازد.
روش های پیشگیری از خار پاشنه
پوشیدن کفش مناسب با کفی طبی و تمرین‌های کششی پا، بهترین راه برای پیشگیری از خار پاشنه است. کفش‌های بدون قوس و تخت و یا با پاشنۀ بسیار بلند ریسک بروز این عارضه را افزایش می‌دهند. همچنین اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که اضافه وزن دارند، باید فکری به حال آن کنید.
عوارض خار پاشنه چیست؟
می‌توان گفت اختلال در راه رفتن مهمترین عارضه این بیماری است. درد ناشی از آن سبب می‌شود تا هنگام راه رفتن وضعیت مناسبی نداشته باشید. این امر به نوبه خود به ستون مهره‌ها فشار وارد می‌کند و می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات بعدی باشد.
سخن آخر
خار پاشنه بیشتر به دلیل استرس‌هایی که به پا وارد می‌شود، بروز می‌کند. با رفع این استرس ریسک ابتلا به این بیماری نیز کم خواهد شد. برای این منظور بهتر است مراقب کفش‌هایی که می‌پوشید، باشید و در انتهای روز حتما به پاهای خود رسیدگی کنید.
