ناباروری چیست؟
عدم توانایی در حامله شدن بعد از گذشت یکسال از ازدواج در صورت استفاده از هرگونه روشهای جلوگیری از بارداری را ناباروری یا نازایی می گویند. طبق آمار سازمان جهانی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد زوجها نابارور هستند. علل ناباروری می تواند مربوط به مرد یا زن هر دو طرف باشد. بطور کلی ۳۵ تا ۴۵ درصد از ناباروری ها مربوط به زنان و ۲۰ تا ۴۰ درصد مربوط به مردان و ۱۵ درصد نیز علت ناشناخته دارند.
علل ناباروری مربوط به مردان
- کمبود تولید اسپرم یا عدم تولید اسپرم
- اختلا ل در خروج اسپرم
- اختلال در حرکت اسپرم
- اختلال در سیستم ایمنی
- اختلال در شکل ظاهری اسپرم که می تواند ناشی از اختلالات ژنتیکی باشد.
علل ناباروری مربوط به زنان
- اختلال در تخمک گذاری که می تواند ناشی از بیماری های تخمدان و یا سایر غدد باشد.
- اختلال در رحم
- اختلال در لوله های رحم مثل چسبندگی لوله ها، انسداد لوله، پیچ خوردگی یا ترشح ماده سمی از لوله ها
- اختلال در دهانه رحم
عوامل موجود در فضای شکمی
جهت دستیابی به علل نازایی باید زن ومرد همزمان مورد معاینه قرار گیرند. در وحله نخست مرد است که باید مورد معاینه قرار گیرد. گرفتن تاریخچه از زن و مرد ، معاینه جسمی و انجام آزمایشات ، اولین قدم در ارزیابی زوجین محسوب می گردد. زوجین باید در صورت داشتن هرگونه بیماری خاص همانند : دیابت ، پرکاری یا کم کاری تیروئید ، نارسایی کلیه ، بیماری قلبی و اختلالات خونریزی دهنده پزشک معالج را مطلع گردانند زیرا موارد ذکر شده می تواند بر بارداری تاثیر گزار باشند.
مصرف برخی از داروها نیز می تواند بر روند بارداری تاثیر گزار باشند.پس در صورت مصرف هرگونه دارو بخصوص داروهای ضد افسردگی و فشار خون تیم معالج پزشکی را مطلع نمائید. در برخی موارد زوجین مجبور به دریافت تخمک یا جنین اهدایی هستند که این موضوع با بررسی آزمایش های هورمونی و گرفتن تاریخچه از زوجین مشخص می گردد.
امروزه اهدای تخمک در زنانی که دچار پیری زودرس تخمدان گردیده اند و ذخیره تخمدانی ندارند شانس باروری را ایجاد می نماید.
نتایجی را که بعد از انتقال جنین به داخل رحم میتوان پیش بینی کرد:
- بروز حاملگی بصورت
- حاملگی داخل رحمی
- حاملگی خارج رحمی
- حاملگی داخل و خارج رحمی
- چند قلویی، که می تواند در هریک از موارد نامبرده اتفاق بیافتد.
- زیفت
انتقال تخمک بارور شده بداخل لوله های رحمی زیفت نام دارد.
روش کار:
بعد از تخلیه تخمک ها اسپرم ها را در داخل تخمک ها تزریق می نمایند ، سپس تخمک بارور شده را در محیط کشت قرار می دهند در مرحله بعدی از طریق ایجاد یک برش بر روی شکم بیمار با استفاده از لاپاراسکوپ جنین را در داخل لوله رحم جایگزاری می نمایند.
نتایجی را که بعد از انتقال تخمک به داخل رحم میتوان پیش بینی کرد:
- بروز حاملگی بصورت
- حاملگی داخل رحمی
- حاملگی خارج رحمی
- حاملگی داخل و خارج رحمی
- گاهی شکست این عمل منجر به تکرار این عمل گردد.
- میکرو اینجکشن
جدیدترین روش درمانی می باشد، که بعنوان آخرین دستکاری ظریف میکروسکوپی استفاده می گردد.
روش انجام:
مستقیما یک اسپرم انتخاب و بداخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می گردد،سپس بطور متوسط ۳ تا ۴ عدد از تخمک هایی که اسپرم درون آنها تزریق شده است و تشکیل جنین ۴ سلولی یل بیشتر داده اند را داخل رحم یا لوله های رحمی قرار می دهند . برای تحریک تخمدان داروهای تحریک تخمدان استفاده می گردد.
سیکل درمانی و مدت زمان آن :
مناسب ترین زمان شروع دارو درمانی بین روز اول تا سوم قاعدگی می باشد. سیکل درمانی معمولا در دو سیکل قاعدگی انجام می گیرد . در سیکل اول قاعدگی داروهایی تجویز می گردند که مانع از تخمک گذاری می گردند و مصرف این داروها تا زمان قاعدگی دوم ادامه داردو بعد از آن مرحله دوم دارو درمانی با تجویز داروهای محرک تخمک گذاری آغاز می شود در طی ۷ – ۸ روز بعد از مصرف داروهایی که باعث افزایش فولیکولهای حاوی تخمک می گردند سونوگرافی انجام می گیرد تا وضعیت تکاملی و تعداد فولیکولها بوسیله سونوگرافی مشخص گردد اگر اندازه و تعداد فولیکولها مناسب بود ، بهترین زمان برای برداشتن تخمک ها می باشد . برداشت تخمک ها در اطاق عمل و تحت بیهوشی انجام می پذیرد اگر درمان با موفقیت همراه نباشد بعد از دو ماه می توان درمان را تکرار نمود و در صورت عدم موفقیت در طی یکسال ، سه بار می توان IVF ,و زیفت را تکرار نمود .
رحم:
عضوی از بدن یک زن است و عمل اصلی آن ایجاد محیطی برا ی حاملگی می باشد.در طول حاملگی رحم نقش پذیرش تخم ، لانه گزینی و تغذیه این محصول را ایفا می کند ، موجودی که بتدریج تبدیل به یک نوزاد می گردد.رحم گلابی شکل می باشد که شامل فضای رحمی ، لوله های رحم و تخمدان ها می باشد .
تمام روش هایی که اقدام به برداشتن تخمک از تخمدان و بارور نمودن می نمایند فنون کمک باروری نامیده و با واژه ART بیان می شوند .
تکنیک های کمک باروری رایج شامل زیفت ZIFT
آی وی اف – ای تی IVF-ET
آی وی اف – ای تی IVF-ET
بارور شدن تخمک، تقسیم شدن تخم حاصل از آن و سپس تشکیل جنین در آزمایشگاه از مراحل بسیار مهم است که به آن باروری خارج از رحمی یا آی وی اف گفته می شود.
بر اساس آخرین آماری که از سوی دکتر محمدرضا صادقی – رییس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا – اعلام شده است حدود ۲۰ درصد از زوج‌های ایران نابارور هستند که کمی از میانگین جهانی بیشتر است.
