میوکاردیت، التهاب عضله قلب (میوکارد) است. این‌که دقیقا بدانیم چه تعداد از افراد به این بیماری مبتلا هستند، کمی دشوار است، چرا که معمولا مبتلایان علائم خاصی ندارند. با این حال افراد زیادی به آن دچار هستند و این بیماری از راه‌های مختلفی ایجاد می‌شود. یکی از بهترین راه های پیشگیری از میوکاردیت، درمان سریع عفونت‌ها و اقدام برای پیشگیری از آن‌ها است.
میوکاردیت چیست؟
میوکاردیت به عنوان التهاب عضله قلب، معروف به میوکارد، شناخته می‌شود. این عضله وظیفه انقباض و استراحت در پمپاژ خون به قلب، خارج قلب و بقیه اعضای بدن را برعهده دارد. با التهاب این عضله، توانایی آن در پمپاژ خون کمتر می‌شود. این امر باعث مشکلاتی مانند ضربان قلب غیر طبیعی، درد قفسه سینه یا مشکل تنفسی می شود. در موارد شدید، می‌تواند باعثلخته شدن خون، حمله قلبی ، سکته مغزی ، آسیب به قلب، نارسایی قلبی یا مرگ شود.
عموما التهاب پاسخ بدن به هر نوع زخم یا عفونت است. بطور مثال وقتی انگشت خود را می‌برید در مدت زمان کوتاهی بافت اطراف زخم متورم و قرمز می‌شود که نشانه التهاب است. سیستم ایمنی بدن شما سلول‌های خاصی را تولید می‌کند تا به محل زخم برسند و ترمیم‌ها را انجام دهند. اما گاهی اوقات سیستم ایمنی یا التهاب، منجر به میوکاردیت می‌شود.
علائم میوکاردیت
اگر میوکاردیت خفیف دارید، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید یا علائم خفیفی مثل درد قفسه سینه یا تنگی نفس را تجربه کنید. در موارد جدی، بسته به علت بیماری، علائم و نشانه‌های آن متفاوت است. نشانه‌های رایج عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- خستگی
- ریتم‌های سریع یا غیر طبیعی قلب (آریتمی)
- تنگی نفس، در حالت استراحت یا در هنگام فعالیت بدنی
- نگهداری مایعات همراه با تورم پاها، مچ پا و کف پا
- علائم عفونت ویروسی، مانند سردرد ، بدن درد، درد مفاصل، تب، گلو درد یا اسهال
میوکاردیت در کودکان
هنگامی که کودکان دچار میوکاردیت می‌شوند، ممکن است علائم و نشانه‌هایی داشته باشند. از جمله:
- تب
- غش کردن
- مشکلات تنفسی
- تنفس سریع و پی در پی
- ریتم‌های سریع یا غیر طبیعی قلب
در صورت مشاهده علائم میوکاردیت، به‌ویژه درد قفسه سینه و تنگی نفس، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر به عفونت مبتلا شده‌اید، نسبت به علائم میوکاردیت هوشیار باشید و در صورت بروز نشانه‌های شدید، به اورژانس مراجعه کنید.
علل ایجاد میوکاردیت
اغلب اوقات علت بیماری مشخص نیست، زیرا احتمال ابتلا به میوکاردیت نادر است. ولی با این حال دلایل بالقوه بسیاری وجود دارند:
- ویروس: بسیاری از ویروس‌ها معمولا با میوکاردیت همراه هستند، از جمله ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند (آدنو ویروس)، هپاتیت B و C، پارو ویروس که باعث بثورات خفیف می‌شود و ویروس هرپس هم می‌تواند در کنار این بیماری دیده شود.
- باکتری: باکتری‌های متعددی می‌توانند باعث میوکاردیت شوند، از جمله استافیلوکوک، استرپتوکوک، باکتری عامل دیفتری و باکتری منتقله از طریق کنه که مسئول بیماری لایم است.
- انگل: در این میان انگل‌هایی وجود دارند که برخی از آن‌ها توسط حشرات منتقل می‌شوند و بیماری‌هایی را به وجود می‌آروند، مانند تریپانوزوما کروزی و توکسوپلاسما.
- قارچ: عفونت‌های مخمری مانند کاندیدا و سایر قارچ‌ها، مانند هیستوپلاسما که اغلب در فضله پرندگان یافت می‌شود، گاهی اوقات می‌توانند علت میوکاردیت باشند. این قارچ‌ها معمولا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خود را بیشتر نشان می‌دهند.
همچنین میوکاردیت گاهی می‌تواند در اثر عوامل زیر پدیدار شود:
- داروها: برخی از داروها ممکن است باعث واکنش آلرژیک یا سمی شوند. این‌ها شامل داروهایی هستند که برای درمان سرطان استفاده می‌شود. آنتی بیوتیک‌ها، مانند داروهای پنی سیلین و سولفونامید، برخی از داروهای ضد تشنج و برخی مواد مخدر مانند کوکائین نیز می‌توانند این بیماری را به‌وجود آورند.
- مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند مونوکسیدکربن و اشعه، گاهی می‌تواند باعث ایجاد میوکاردیت شود.
- بیماری‌های دیگر: این موارد شامل اختلالاتی مانند لوپوس، گرانولوماتوز وگنر، آرتریت سلول غول آسا و آرتریت تاکایاسو است.
عوارض میوکاردیت
میوکاردیت حاد می‌تواند به طور دائمی به عضله قلب شما آسیب برساند و احتمالا مشکلات دیگری را هم به وجود می‌آورد. مانند:
- نارسایی قلبی: اگر به فکر درمان میوکاردیت نباشید، این بیماری به عضله قلب شما آسیب می‌رساند و قلب نمی‌تواند خون را به طور موثر پمپاژ کند. در موارد شدیدتر، نارسایی قلبی مربوط به میوکاردیت ممکن است به یک دستگاه کمکی بطنی یا پیوند قلب نیاز داشته باشد.
- حمله قلبی یا سکته: اگر عضله قلب شما آسیب دیده و قادر به پمپاژ خون نیست، خونی که در قلب شما جمع می‌شود می‌تواند لخته ایجاد کند. در این‌صورت ممکن است این لخته، عروق قلب شما را مسدود کند و باعث حمله قلبی شود. چنانچه لخته خون قبل از خوابیدن به شریان منتهی به مغز منتقل شود، احتمال سکته کردن افزایش می‌یابد.
- ریتم‌های سریع قلب: به‌طور کلی قلب ما انسان‌ها ریتمی طبیعی دارد. اما میوکاردیت باعث می‌شود که قلب تندتر بزند و ریتمی غیر طبیعی داشته باشد که اصطلاحا به آن آریتمی می‌گویند.
- ایست قلبی: برخی از آریتمی‌های جدی باعث توقف ضربان قلب می‌شوند و اگر فورا درمان نشود، کشنده است.
تشخیص میوکاردیت
اگرچه تشخیص میوکاردیت دشوار است، اما پزشک می‌تواند از چندین آزمایش برای کاهش منبع علائم استفاده کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون: برای بررسی علائم عفونت یا منابع التهاب
- اشعه ایکس قفسه سینه: برای نشان دادن آناتومی قفسه سینه و علائم بالقوه نارسایی قلبی
- الکتروکاردیوگرام (ECG): برای تشخیص ضربان قلب و ریتم‌های غیر طبیعی‌که ممکن است نشان دهنده آسیب دیدن عضله قلب باشند.
- اکوکاردیوگرام: (تصویربرداری با سونوگرافی از قلب)، برای کمک به تشخیص مسائل ساختاری یا عملکردی در قلب و عروق مجاور
- نمونه برداری از میوکارد: (نمونه برداری از بافت عضلانی قلب)، در بعضی موارد ممکن است کاتتریزاسیونی قلب انجام شود تا پزشک بتواند قطعه کوچکی از بافت عضلانی قلب را بررسی کند.
درمان میوکاردیت
درمان میوکاردیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کورتیکواستروئید درمانی (برای کمک به کاهش التهاب)
- داروهای قلبی مانند بتا بلاکر، مهار کننده ACE یا ARB
- تغییرات رفتاری، مانند استراحت، محدودیت مایعات و رژیم کم نمک
- دیورتیک درمانی
- آنتی بیوتیک درمانی
نوع درمان به منبع و شدت التهاب میوکارد بستگی دارد. در بسیاری از موارد، این عارضه با اقدامات مناسب بهبود می‌یابد و شما به طور کامل درمان خواهید شد. اگر میوکاردیت ادامه یابد، ممکن است پزشک برای کاهش التهاب، کورتیکواستروئید تجویز کند. همچنین آن‌ها احتمالا استراحت، محدودیت مایعات و رژیم کم نمک را توصیه می‌کنند.
در صورت داشتن میوکاردیت عفونی، شاید آنتی بیوتیک درمانی به درمان عفونت کمک کند. برای از بین بردن مایعات اضافی از بدن، ممکن است دیورتیک درمانی تجویز شود. به‌علاوه پزشک داروهایی توصیه می‌کند که به عملکرد راحت‌تر قلب کمک می‌کنند.
تقریبا همه این روش‌های درمانی برای کاهش حجم کار قلب مناسب هستند و باعث می‌شوند قلب خود را بهبود بخشد. اگر قلب از کار بیفتد، باید سایر اقدامات لازم در بیمارستان انجام شود. گاهی باید از دستگاه ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور، استفاده شود. وقتی قلب به شدت آسیب دیده باشد، پزشکان ممکن است پیوند قلب را توصیه کنند.
راه های پیشگیری از میوکاردیت
هیچ پیشگیری خاصی برای میوکاردیت وجود ندارد. با این حال، جهت جلوگیری از عفونت می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:
- تا زمان بهبودی از افرادی که بیماری ویروسی یا آنفلوانزا دارند، دوری کنید.
- بهداشت را رعایت کنید، شستن منظم دست می‌تواند به جلوگیری از شیوع بیماری کمک کند.
- از رفتارهای پرخطر پرهیز کنید. برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت میوکارد مرتبط با اچ آی وی، رابطه جنسی ایمن داشته باشید و از داروهای غیرقانونی استفاده نکنید.
- قرار گرفتن در معرض کنه‌ها را به حداقل برسانید. اگر به هر دلیلی مجبور باشید در نزدیکی آن‌ها قرار بگیرید، پیراهن‌های آستین بلند و شلوار بلند بپوشید تا پوست شما را کاملا پوشش دهند. از مواد ضدعفونی کننده کنه یا دافع حشرات استفاده کنید.
- واکسن‌های خود را به موقع دریافت کنید.
نتیجه‌گیری
این بیماری در افراد زیادی رخ می‌دهد، مخصوصا آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند. در موارد طولانی مدت میوکاردیت می‌تواند بر روی عضله قلب و بافت شما تاثیر بگذارد. به این معنی که احتمالا به نارسایی قلبی مبتلا شوید. اگر آسیب شدید باشد، ممکن است به پیوند قلب نیاز داشته باشید.
