یبوست و چاقی چه ارتباطی با هم دارند؟
یبوست و چاقی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. افراد چاق، بیشتر به اختلال در دفع مبتلا می‌شوند و درمقابل، یبوست نیز منجر به مقداری افزایش وزن می‌شود. عدم تحرک و فعالیت بدنی، برخی از بیماری‌ها، جنسیت، سن بالا و حتی وضعیت اقتصادی، می‌توانند بر نوع اجابت مزاج تاثیر بگذارند. چاقی نیز یکی از عواملی است که هم ممکن است در اثر موارد گفته شده ایجاد شود و هم می‌تواند عملکرد روده‌ها و دستگاه گوارش را مختل کند. در این مقاله به ارتباط بین یبوست و چاقی، علل افزایش وزن در اثر یبوست بزرگ‌سالان و نوزادان، ارتباط بین چاقی شکمی و یبوست و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
یبوست و چاقی چه ارتباطی با هم دارند؟
یبوست یک مشکل مزمن است که بسیاری از افراد در سراسر جهان، به‌ویژه افراد مسن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال در دستگاه گوارش که به‌عنوان یک حرکت روده‌ای نامطلوب نیز تعریف می‌شود، با مشکل در اجابت مزاج، حرکات کم روده، بروز حرکات دردناک روده، مدفوع سفت یا احساس اجابت مزاج ناقص مشخص می‌شود. شیوع یبوست در بزرگ‌سالان تقریباً 16 درصد است. برخی از مطالعات عوامل بروز یبوست را به این‌صورت بیان می‌کنند:
جنسیت
سن بالا
وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین
عدم تحرک بدنی
دیابت
داروها
رژیم غذایی نامناسب، مانند مصرف کم فیبر، مصرف کم مایعات و مصرف زیاد فست‌فودها
درکنار تمام این موارد، یبوست ممکن است با کیفیت پایین‌تر زندگی و مشکلات روانی نیز همراه باشد. علاوه‌براین، یبوست در زنان با اختلالات هورمونی و چاقی نیز همراه است، اما بااین‌حال، اطلاعات کمی درمورد ارتباط یبوست در افراد مبتلابه چاقی کلاس II و III وجود دارد. چاقی نیز یک بیماری مزمن چند عاملی است که با تجمع بیش‌ازحد چربی بدن و شیوع بالا در بزرگ‌سالان هر دو جنس مشخص می‌شود. شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر یا مساوی 35 کیلوگرم بر متر مربع، یعنی کلاس‌های II و III، خطر ابتلا یا بدتر‌شدن سایر بیماری‌های مزمن و مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد. چاقی یک عامل خطر برای دیابت، فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و بیش از سیزده نوع سرطان است. یبوست نیز مانند چاقی، یک عامل خطر برای سرطان، به‌ویژه سرطان دستگاه گوارش، از جمله مری، معده، روده کوچک، کبد و پانکراس است.
یبوست و چاقی باهم مرتبط هستند، اما چاقی به‌عنوان یک عامل اصلی در ایجاد یبوست شناخته نمی‌شود. مطالعات اخیر نشان داده که افراد چاق با کم‌تحرکی، کیفیت پایین رژیم غذایی، مصرف کم فیبر و سبزیجات در ایجاد یبوست نقش اساسی ایفا می‌کنند. یبوست و چاقی اشتراکات زیادی دارند، اما بااین‌حال، اطلاعات کمی درمورد علل دقیق وقوع یبوست در افراد مبتلابه چاقی شدید و عوامل مرتبط با آن وجود دارد. تعیین علل وقوع مشکل و عوامل مرتبط با آن برای طراحی استراتژی‌های درمانی مهم است، به‌ویژه باتوجه به این‌که مداخلات تغذیه‌ای که منجربه یک رژیم غذایی سالم، بهبود عادات غذایی و سبک زندگی می‌شود، می‌تواند هم یبوست و هم چاقی را درمان کند.
چگونه یبوست باعث افزایش وزن می‌شود؟
یبوست می‌تواند باعث افزایش وزن شود، اما بااین‌وجود، هنوز ابهامات زیادی درمورد میکروبیوم روده در ایجاد یبوست وجود دارد. علی‌رغم وجود آزمایش میکروبیوم و سایر ابزارهای آزمایشگاهی، هنوز ارتباط دقیقی بین افزایش وزن و یبوست مشخص نیست. برخی از باکتری‌ها با تغییراتی در متابولیسم مرتبط هستند، اما سه دلیل بالقوه افزایش وزن در یبوست شامل موارد زیر هستند:
نقش احتباس آب در یبوست و چاقی
بسیاری از بیماران مبتلابه یبوست از احتباس آب درهنگام یبوست شکایت دارند. این روش بدن، نوعی مکانیزم دفاعی برای نگه‌داشتن آب برای کاهش یبوست یا مربوط به فعالیت باکتری‌های روده است. درهرصورت، این موضوع می‌تواند باعث افزایش وزن سریع و ناراحت‌کننده شود.
نقش تیروئید در یبوست و چاقی
در برخی موارد غده تیروئید ضعیف ممکن است در ایجاد یبوست مزمن دخالت داشته باشد که می‌تواند باعث افزایش وزن شود. یبوست مزمن میکروبیوم را تغییر می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد شرایط نامتعادل و نامطلوب در سیستم گوارش شود. اگر طی آزمایش‌ها مشخص شد عملکرد تیروئید ضعیف است، برای درمان باید از موادمغذی خاصی کمک گرفت که تیروئید برای عملکرد خوب به آن‌ها نیاز دارد. پروتئین و آهن کافی، ید و سلنیوم در زمره این موادمغذی هستند. بسیاری از گیاه‌خواران فکر می‌کنند پروتئین کافی در برنامه غذایی خود دارند، اما برخی از مشکلات روده‌ای ممکن است برای جذب منابع گیاهی پروتئین ایجاد مشکل کنند که باید با مشورت پزشک این موارد مشخص شود.
یبوست و چاقی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند.
نقش باکتری‌های روده کوچک (SIBO) در یبوست و چاقی
رشد بیش‌ازحد باکتری‌های روده کوچک (SIBO)، اغلب با یبوست و چاقی همراه است که احتمالاً به دلیل عملکرد مستقیم این باکتری‌ها در روده کوچک است. همچنین ممکن است رشد این باکتری‌ها با عدم تحمل برخی موادغذایی یا تشدید علائم یبوست طی مصرف برخی غذاها همراه باشد که با التهاب نیز همراه است. این موضوع می‌تواند به‌صورت جوش‌های پوستی، بثورات و درد مفاصل نیز ظاهر شود.
باکتری‌های روده مسئول تولید تعدادی از مولکول‌ها به‌نام اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و سروتونین هستند که موجب حرکت روده می‌شوند. عدم مصرف فیبر کافی یا احتمالاً مصرف دوره‌های طولانی آنتی‌بیوتیک، می‌تواند توانایی این باکتری‌ها را کاهش دهد. سروتونین در تنظیم اشتها نقش دارد و اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، بازیگران کلیدی در متابولیسم بدن و نحوه استفاده از انرژی ذخیره شده هستند! این باکتری‌ها با‌استفاده از پروبیوتیک‌ها و فیبرها احیا می‌شوند. اولین کاری که افراد مبتلابه یبوست باید انجام دهند، مشخص‌کردن این است که آیا باکتری‌های روده دچار اختلال شده‌اند یاخیر!؟ این تشخیص می‌تواند به مسیر دقیق و صحیح درمان کمک زیادی بکند.
آیا یبوست واقعا روی افزایش وزن موثر است؟
یبوست و افزایش وزن در برخی موارد می‌توانند دست به دست هم دهند و سیستم بدنی انسان را آباد کنند. یبوست در کوتاه مدت، احتمالاً موجب افزایش چند صد گرم وزن بیشتر خواهد شد که همان وزن غذای هضم نشده در روده است، اما این میزان نسبتاً ناچیز است؛ زیرا یبوست به‌سختی بر وزن کلی بدن تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، ارتباط طولانی‌مدت‌تری بین وزن بدن و یبوست وجود دارد که به رژیم غذایی مربوط است. اصلی‌ترین رژیم غذایی کم‌فیبر که افراد مختلف دنبال می‌کنند، رژیم غربی با غذاهای فرآوری‌شده حاوی قند و چربی بالاست که باعث افزایش وزن می‌شود. این غذاها فاقد فیبر هستند و می‌توانند به‌طور جدی حرکات روده و انتقال غذا از این طریق را کاهش دهند. بنابراین، بهتر است به‌جای تمرکز روی افزایش وزن ناشی از یبوست، روی رژیم غذایی و سایر عوامل موثر در ایجاد یبوست کار شود.
