لوپوس؛ بیماری هزار چهره
لوپوس چیست؟
لوپوس زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی به بافت‌ها و اندام‌های خودی حمله می‌کند (بیماری خودایمنی). التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه‌ها تأثیر بگذارد. تشخیص لوپوس اغلب دشوار است زیرا علائم و نشانه‌های آن مشابه بیماری‌های دیگر است. مشخص‌ترین علامت لوپوس بثورات صورت است که حالتی شبیه بال‌های پروانه دارد و روی هر دو گونه دیده می‌شود. اگرچه درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد اما داروها قادرند علائم بیماری را کنترل کنند.
لوپوس؛ بیماری هزار چهره
علت بیماری لوپوس چیست؟
بر اساس مطالعات علمی، به‌طور تقریبی از هر ۱۰۰ هزار نفر در ایران ۴۰ نفر مبتلا به لوپوس هستند. علت دقیق این بیماری تاکنون ناشناخته مانده است و به دلیل پیچیده بودن و تأثیر عوامل مختلف در بروز آن، به بیماری هزارچهره نیز معروف است. شواهد کلی نشان‌گر تأثیر عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی در بروز این بیماری است.
اگر فرد در کروموزوم‌های خود زمینه ژنتیکی را داشته باشد برخی عوامل محیطی همانند عفونت‌ها، بعضی داروها و قرارگیری زیاد در معرض نور آفتاب بروز بیماری را تسریع می‌کنند. سابقه خانوادگی در ۴ درصد از بیماران مبتلا به لوپوس دیده می‌شود که نشان‌دهنده تأثیر عوامل ژنتیکی در بروز بیماری است. ریسک فاکتورهای ابتلا به لوپوس و عواملی که ممکن است خطر ابتلا به لوپوس را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
جنسیت: لوپوس در زنان بسیار شایع‌تر است
سن: اگرچه لوپوس افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما اغلب در سنین ۱۵ تا ۴۵ سالگی شیوع بیشتری دارد
علائم و نشانه‌های لوپوس چیست؟
افراد مبتلا به SLE علائم متفاوت و مختلفی بروز می‌دهند که بستگی به شدت و مرحله بیماری دارد. عدم دسترسی به مراقبت‌های درمانی، تشخیص دیرهنگام، درمان‌های نه چندان مؤثر، و پیروی نکردن از رژیم‌های درمانی سبب تشدید علائم لوپوس می‌شود. شایع‌ترین علائم لوپوس به شرح زیر است:
علائم عمومی بدن: تب، خستگی، کاهش وزن، بی‌اشتهایی عصبی
علامت‌های اسکلتی- عضلانی: آرتریت گذرا، درد و تورم در مفاصل
علائم پوستی- مخاطی: بثورات پروانه‌ای بر روی صورت، حساسیت به نور، ریزش مو، زخم دهانی، لکه‌های قرمز
علائم کلیوی: دفع پروتئین و گلبول‌های قرمز در ادرار
نشانه‌های عصبی- روانی: تشنج و سایکوز
علائم قلبی: التهاب بافت پوششی اطراف قلب
عوارض و پیامدهای ابتلا به لوپوس چیست؟
نقص عملکرد کلیه‌ها: در بعضی بیماران، لوپوس باعث آسیب جدی به کلیه می‌شود و نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در میان افراد مبتلا به لوپوس است
اختلال در عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی: اگر مغز تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد، ممکن است سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته مغزی یا تشنج نیز رخ دهد. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات حافظه‌ای را تجربه می‌کنند و ممکن است در بیان کردن افکار خود دچار مشکل باشند
مشکلات خونی و عروقی: لوپوس ممکن است منجر به مشکلات خونی نظیر کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون شود. همچنین در مواردی نیز التهاب رگ‌های خونی رخ می‌دهد
درگیر شدن ریه‌ها: ابتلا به این بیماری احتمال التهاب در بافت قفسه سینه را افزایش می‌دهد به‌طوری‌که ممکن است باعث دردناک شدن تنفس گردد
عوارض قلب: لوپوس گاهی باعث التهاب عضله قلب، شریان‌ها یا غشای قلب می‌شود. خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و حملات قلبی نیز به‌شدت افزایش می‌یابد
چرا لوپوس باعث ریزش مو می‌شود؟
یکی از عوارض لوپوس ریزش مو است که به دلیل بروز التهاب پوستی و ملتهب شدن فولیکول‌های مو رخ می‌دهد. ریزش مو به‌ویژه در سر و صورت بیشتر از سایر نواحی بدن اتفاق می‌افتند. در بعضی شرایط لوپوس باعث کم‌پشت شدن تدریجی موی سر شده و گاهی نیز ممکن است ریزش موی سکه‌ای رخ دهد.
در صورت وسیع بودن التهاب و تحت تأثیر قرار گرفتن پوست سایر نواحی بدن، ریزش موی گسترده نیز محتمل خواهد بود. معمولا با درمان علائم بیماری، موهای ازدست‌رفته مجدداً رشد می‌کنند. اما برخی افراد مبتلا به لوپوس دچار ضایعات دیسکوئید پوستی می‌شوند که منجر به از دست رفتن دائمی موها می‌شود.
کاهش وزن و افزایش وزن در بیماری لوپوس
یکی از عوارض احتمالی مرتبط با لوپوس کاهش یا افزایش وزن است. کاهش وزن ممکن است ناخواسته و به دلیل کاهش اشتها یا مشکلات دستگاه گوارش باشد. همچنین بعضی از داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری با تأثیر بر متابولیسم بدن باعث تغییرات وزنی ازجمله کاهش وزن می‌شوند. افزایش وزن ممکن است ناشی از احتباس مواد معدنی و آب به دلیل اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد. گاهی نیز داروهای مورد استفاده مثل گلوکوکورتیکوئیدها با افزایش اشتها در بالا رفتن وزن بدن تأثیرگذارند.
روماتیسم لوپوسی
لوپوس و روماتیسم مفصلی (RA) دو نوع بیماری خود ایمنی کاملاً متفاوت هستند. البته وجه اشتراک آن‌ها در این است که هر دو خود ایمن هستند. اما تفاوت آن‌ها در این است که RA تنها بافت مفصلی را مورد هدف قرار می‌دهد اما در لوپوس علاوه بر مفاصل، بخش‌های دیگری از بدن نیز درگیر می‌شود. مانند اغلب بیماری‌های خود ایمنی، RA و لوپوس در زنان بیشتر از مردان شایع است.
لوپوس پوستی
لوپوس پوستی، یک بیماری پوستی خود ایمنی است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌های پوست سالم حمله کرده و به پوست آسیب می‌رساند. این روند آسیب‌زا باعث قرمزی، خارش، درد و در نهایت زخم شدن پوست می‌شود. این بیماری ممکن است به‌خودی‌خود و مستقل رخ دهد و یا بخشی از لوپوس اریتماتوز سیستمیک باشد. جدی‌ترین نوع لوپوس، نوع سیستمیک است که کل بدن مانند مفاصل، کلیه‌ها، قلب، ریه‌ها، رگ‌های خونی و مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه با مصرف داروهای ضدالتهابی تجویزشده بسیاری از چنین مشکلاتی قابل‌درمان است.
آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟
یکی از انواع وخیم این بیماری که در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود نوع SLE و یا لوپوس سیستمیک است. لوپوس سیستمیک اگر تحت درمان قرار نگیرد بیشتر اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عوارض قلبی و عروقی و همچنین مشکلات کلیوی شدید از پیامدهای آن هستند.
